Of je nu een beginnende wijnliefhebber bent of al jaren met passie proeft; niets is zo teleurstellend als een fles wijn die muf ruikt, vreemd smaakt of simpelweg ‘niet klopt’. Wijnfouten komen vaker voor dan je denkt. Dit gebeurt zelfs bij gerenommeerde producenten. Is er ook goed nieuws? Jazeker! Met een beetje kennis leer je wijnfouten herkennen én voorkom je dat je een glas vol kurk, oxidatie of brett inschenkt.
In deze blog duiken we in de wereld van de meest voorkomende wijnfouten. Je leert hoe ze ontstaan, hoe je ze herkent en, misschien nog belangrijker, wat je kunt doen als je ermee te maken krijgt. Want elke wijnfout is er één te veel..
Kurk: de bekendste wijnfout (maar zelden begrepen)
Wat is kurk (TCA)?
De term ‘kurk’ klinkt je vast bekend in de oren. Veel mensen denken dat het gaat om stukjes kurk in hun glas, maar dat is niet de échte kurkfout. Wat bedoelen we dan wel?
De kurkfout wordt veroorzaakt door een chemische stof, TCA (2,4,6-trichlooranisol) om precies te zijn. Deze stof ontstaat wanneer natuurlijke kurken in contact komen met schimmel en chloorverbindingen. Dit gebeurt doorgaans tijdens het reinigingsproces in wijnkelders.
Hoe herken je kurk in wijn?
- De wijn ruikt muf, als nat karton of een vochtige kelder.
- Smaak en aroma’s zijn onderdrukt of ‘dood’.
- Vooral rode wijnen verliezen hun complexiteit en levendigheid.
Hoe vaak komt het voor?
Ongeveer 2-3% van alle flessen met een natuurlijke kurk bevat TCA. Kurk ontstaat dus niet door slecht wijn maken, maar door besmetting tijdens de productie of opslag. Een schroefdop vermindert dit risico aanzienlijk, maar sluit kurkfouten niet volledig uit.
Oxidatie: als wijn te lang met zuurstof in contact komt
Oxidatie is een van de meest voorkomende wijnfouten, en vaak ook de meest teleurstellende. Wanneer de wijn te veel en te lang wordt blootgesteld aan zuurstof, treden er ongewenste veranderingen op.
Hoe herken je oxidatie in wijn?
- De kleur verandert. Witte wijn wordt donkergeel of bruin, rode wijn verliest zijn diepte.
- De smaak wordt dof, vlak of zelfs azijnachtig.
- Ruikt de wijn naar noten of sherry, terwijl dat niet hoort? Dan is de kans groot dat hij geoxideerd is.
Oorzaken van oxidatie
- Een slecht afgesloten fles wijn (denk aan een beschadigde kurk).
- Slechte opslagomstandigheden.
- Wijn te lang bewaard na openen.
Een geoxideerde wijn kan ook ontstaan als de wijnmaker bewust kiest voor minimale toevoeging van sulfiet (een conserveringsmiddel), waardoor de wijn sneller oxideert. Dat betekent niet dat de wijn per se slecht is, maar het vereist ervaring om dit subtiel te beoordelen.
Brett: een geur die je niet snel vergeet
Brett of Brettanomyces is een gistsoort die voor forse verdeeldheid zorgt onder wijnliefhebbers. Sommigen noemen het ‘complexiteit’, anderen ‘besmetting’.
Wat is brett precies?
Brettanomyces is een wilde gist die zich nestelt in wijnkelders, vaten of flessen. In lage concentraties kan het interessante aroma’s geven (leer, stal, kruidigheid), maar bij te hoge concentraties ruikt de wijn onaangenaam.
Brett herkennen:
- Aroma’s van stallucht, zweet, leer of natte hond.
- Smaak die scherp, bitter of medicinaal overkomt.
- De wijn bevat vaak minder fruit en is ‘ruw’ in de afdronk.
Is brett een wijnfout?
Ja, als de concentratie te hoog is. Sommige producenten gebruiken het bewust voor karakter, maar over het algemeen is het een teken van onvoldoende hygiëne of controle.
Meer voorkomende wijnfouten die je moet kennen
Naast kurk, oxidatie en brett zijn er nog andere wijnfouten die je als serieuze wijnliefhebber moet kunnen herkennen:
1. Zwavel: te veel sulfiet verpest het plezier
Sulfiet of zwaveldioxide wordt toegevoegd aan wijn om oxidatie en bederf tegen te gaan. Maar te veel zwavel kan zelf een wijnfout veroorzaken. Hoe herken je het? Door een prikkelende geur, zoals lucifers of rotte eieren. De wijn ruikt chemisch en kan hoofdpijn veroorzaken. Een juiste balans in het gebruik van sulfiet is essentieel. De Amsterdam Wine Academy leert je hoe je sulfiet in wijn herkent en beoordeelt.
2. Azijnsteek: als azijnzuur in de wijn zit
Wanneer azijnzuur bacteriën of ongewenste gisten hun werk doen, ontstaat azijnsteek. Dit is vaak het gevolg van slechte opslag of onhygiënische omstandigheden. Dit is herkenbaar aan azijngeur of geur van nagellakremover (aceton). Een smaak die wrang, scherp of ‘zuur’ is zonder fruitigheid. De aanwezigheid van azijnzuur in de wijn is een typisch voorbeeld van bederf.
3. Gist, reductie en andere geurproblemen
Reductie ontstaat bij te weinig zuurstof. Denk aan aroma’s van knoflook, rubber of rotte eieren. Malolactische gisting gone wrong kan leiden tot boterachtige of melkzuurachtige geuren waar ze niet thuishoren. Onaangename gistgeuren wijzen op besmetting of vergisting onder verkeerde omstandigheden.
Waarom wijnfouten herkennen essentieel is
Het herkennen van wijnfouten gaat verder dan alleen teleurstelling aan tafel. Het verbetert je proefvaardigheden, bespaart geld én frustratie, geeft je meer vertrouwen bij het kopen of bestellen van wijn en maakt je bewuster van kwaliteit.
Of je nu een wijncursus volgt, zelf importeert of gewoon beter wijn wilt begrijpen; inzicht in fouten in wijn maakt je een betere kenner en proever.
Laat je professioneel trainen door de Amsterdam Wine Academy
Wil je écht leren wijnfouten herkennen, proeven én begrijpen? Dan zijn de internationaal erkende opleidingen van de Amsterdam Wine Academy een logische stap. Onze opleidingen combineren kennis, ervaring en passie; precies wat je nodig hebt om je wijnkennis naar een hoger niveau te tillen.
Word jij ook weleens onzeker wanneer een wijn muf ruikt, of twijfel je of de fles wijn nog goed is? Stop met gokken. Leer het verschil tussen een stijlkenmerk en een wijnfout. Bekijk onze cursussen en ontdek hoe jij wijnfouten leert herkennen als een professional. Of neem direct contact met ons op voor persoonlijk advies. We helpen je graag verder!
Veelgestelde vragen over wijnfouten herkennen
1. Kan een wijn met schroefdop ook kurk hebben?
Ja, hoewel het risico kleiner is. TCA (de veroorzaker van kurk) kan ook via besmetting in de kelder terechtkomen. Er zijn meerdere factoren die mogelijk geuren veroorzaken of voor een onaangename aroma zorgen. Een schroefdop is geen teken van kwaliteit of het gebrek daaraan, het is gewoon een andere manier van een fles sluiten.
2. Wat doe ik als ik een wijnfout vermoed in een restaurant?
Meld het vriendelijk aan de sommelier of bediening. Zij proeven meestal even mee en openen zonder probleem een nieuwe fles. Als je in een restaurant een fles wijn bestelt dan moet dat ook kwaliteit zijn. De uitbater wil natuurlijk ook graag dat je nog een keer terugkomt!
3. Zijn wijnfouten gevaarlijk voor de gezondheid?
Nee, wijnfouten zoals oxidatie of brett zijn niet schadelijk. Ze maken de wijn alleen onaangenaam. Van een muffe geur wordt je niet ziek. Uiteraard kunnen er bacteriën en ongewenste gisten voorkomen die schadelijk zijn. In de praktijk liggen de grootste risico’s voor de gezondheid buiten de fles waar in het glas of de rest van de maaltijd.
Of je nu werkt in horeca, wijnhandel of simpelweg meer uit je glas wilt halen; bij AWA ben je in goede handen!
